Aanleg van het eiland
De provincie heeft het zwerfsteneneiland Maarn tot 3e aardkundig monument in de provincie Utrecht benoemd. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan een onderdeel van het Beleidsprogramma 1999 - 2003.
Stichting
Op 4 april 2003 is de stichting "Vrienden van het Zwerfsteneneiland" opgericht. De stichting heeft tot doel de belangen van aardkundige waarden in het algemeen en van het Aardkundig Monument "Zwerfsteneneiland" in het bijzonder te behartigen.
7 Lezing en excursie KNAG: Gaten in de Utrechtse Heuvelrug
12 oktober 2007
In 2007 heb ik weer een nieuwe lezing gemaakt. Op verzoek van de Stichtse zomerschool stond een Aardkundig Monument, het sneeuwsmeltwaterdal op de Plantage Willem III, centraal. Dat onderwerp heb ik uitgebreid tot een lezing en wandeling dwars over de Utrechtse Heuvelrug, van de Plantage naar de voormalige zandafgraving de Dikkenberg. Het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap was ook geïnteresseerd en daarom heb ik het onderwerp nog wat verder uitgediept door weer een nieuwe versie van de bestaande powerpointpresentatie te maken.
Glooiende fluvioglaciale afzettingen op de Plantage Willem III.
Het sneeuwsmeltwaterdal is indertijd benoemd tot Aardkundig Monument door de provincie Utrecht, in overleg met de grondeigenaar het Utrechts Landschap, omdat hier een sneeuwsmeltwaterdal prachtig te zien is in de openheid van de Plantage. Helaas heeft het Utrechts Landschap het beheer uitbesteed aan grote grazers, Galloways en Konikspaarden. Deze grazers blijken er in aardkundig opzicht niets van te maken. In 9 jaar is een van de dalwanden al flink begroeid geraakt met brem, waartussen bomen probleemloos kunnen opgroeien. De reden waarom dit monument benoemd is wordt op deze manier ondermijnd.
Door slecht beheer verdwijnt de openheid bij het smeltwaterdal
Het is mooi weer en het zicht is goed. Voor ons liggen de groeves De Dikkenberg en de latere uitbreiding Prattenburg. Op de achtergrond is goed te zien dat de bebouwing van Veenendaal veel lager ligt. Het glaciale bekken is gedurende het Saalien (fluvioglaciale afzettingen), het Eemien (mariene en fluviatiele afzettingen en veenpakketten) en de laatste ijstijd (dekzand) grotendeels weer opgevuld. Toch ligt de stuwwal nog tientallen meters hoger.
Zicht op de zandafgraving en de bebouwing van Veenendaal in het laaggelegen glaciale bekken
Als we meer naar het oosten kijken, dan zien we voor onze voeten een uitstulping van de Dikkenberg. Ooit lag hier een grote gully. maar deze is grotendeels geëgaliseerd. Op de achtergrond is iets interessants te zien.
Aan de andere kant van het opgevulde glaciale bekken is de volgende stuwwal te zien.
Als we inzoomen met de camera worden in het zonlicht op de achtergrond flats op de stuwwal van Wageningen-Ede zichtbaar. Het blijft leuk om hier te bedenken dat tussen beide stuwwallen in een glaciaal bekken, tot een diepte van zo'n 50 m. - NAP, de zuidelijke uitloper van een enorme ijstong lag.
Ingezoomd worden de flats van Wageningen zichtbaar.
Enkele KNAG-leden duiken nog even de Zanderij in om te zien hoe hier de zuidelijke gullywand intussen geheel bebost is. Van de plannen om hier dit moderne erosielandschap zichtbaar te houden is niets terecht gekomen. De uitgespaarde heuvel, waarin een gedeelte van de gestuwde schubben bewaard zijn, is intussen door recreanten grotendeels vernield. Het zijn duidljk voorbeelden hoe aardkundige fenomenen verloren gaan als er niet één organisatie voor verantwoordelijk voor is, die ook hart voor en kennis van aardkundige zaken heeft.
Zicht vanaf de zuidflank van de zandafgraving.
Bovenin een gully is nog een impressie te krijgen van de scheefgestelde rivierafzettingen.
Een stukje profiel in een groevewand.
Op de terugweg wordt uitgebreid gediscussieerd over de aantasting van de aardkundige waarden (aantasting van de steilrand die de overgang tussen het fluvioglaciale en het fluviatiele landschap vormt) in deze omgeving en de achteruitgang van de zichtbaarheid van de aardkundige fenomenen. Besloten wordt om een gezamelijke reactie van de Stichting Vrienden van het Zwerfsteneneiland en het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap. Kring Utrecht) richting de besturen van de provincie Utrecht en het Utrechts Landschap te gaan sturen en daarin een voorstel voor een aardkundig compensatieplan ( "Heel het dal") te formuleren.
De KNAG-leden werpen een verwijtende blik op een Galloway.
Rondleiding
De zanderij Maarn is per 22 november 2013 opengesteld. Het zwerfsteneneiland blijft alleen onder begeleiding van een gids van de Stichting Vrienden van het Zwerfsteneneiland te bezoeken. Op die manier hopen we onze waardevolle collectie te beschermen.
Lezingen
Groepen stellen het soms op prijs op een rustige locatie eerst wat meer over de achtergronden van het zwerfsteneneiland en de aardkundige waarden in de provincie Utrecht te horen.