Tijdelijk: kruiend ijs


De Dommel dl 3




De huidige loop van de Dommel is als doorlopende watergang herkenbaar die uit het zuiden komt en een bocht naar het westen maakt.
De aangrenzende groene kleur staat voor beekdalbodem met meanderruggen en geulen.
De blauwgroene kleur geeft beekdalbodem met veen aan.
De geelgroene kleuren staan voor dekzandruggen die soms nog wat geaccentueerd zijn door een oud bouwlanddek.
Plaatselijk is het dekzand nog wat verstoven en treffen we lage landduinen met bijbehorende vlakten en laagten aan.

Onderstaande foto is bij fotopunt A genomen. We zien nog net wat stuifzandrelief en op de achtergrond water.

> Lees meer

Tijdelijk: kruiend ijs

16 februari 2012

Veel aardkundige monumenten zijn zodanig gekozen dat ze (hopelijk) een permanent karakter hebben. Mede afhankelijk van de grootte kan er natuurlijk wel eens aantasting van de waarden plaatsvinden. Van sommige aardkundige fenomenen weet je van tevoren dat ze maar een tijdelijk karakter hebben. Een voorbeeld daarvan is kruiend ijs. Het is echter wel een prachtig fenomeen dat zeer de moeite waard is om naar te kijken. Vandaar het volgende verslag.

Hier sta ik op de parkeerplaats bij de Oostvaardersdijk. Je ziet een dijk die versterkt is met basalt. Daarvoor zijn aan de waterkant flinke blokken natuursteen gestort.




Het startpunt bij de Oostvaardersdijk

Erg spectaculair is het hier nog niet, maar je kunt goed zien dat de ijsschotsen al wat schuingesteld en omhoog geduwd zijn.




Schuine ijsschotsen

Een volgende stop is ter hoogte van de parkeerplaats bij de Oostvaardersplassen. Hier ziet het er veel imponerender uit. Een grote berg ijsschotsen kruit over de natuursteen heen.




Kruiend ijs

Als je deze berg met grote en kleine ijsschotsen, die hier uit de Markerwaard op het land is gekomen, ziet dan raak je wel onder de indruk.




Grote en kleine ijsschotsen

Het is goed te zien dat achter de ijsschotsbergen nog een tamelijk gesloten ijsdek ligt. Op de achtergrond is een deel van een konvooi schepen te zien dat voorgegaan wordt door een ijsbreker. De mate van invloed van de ijsbrekers op de aanwezigheid en de hoogte van het kruiend ijs is mij onbekend.




Schepen in konvooi op de achtergrond

Wat verder oostwaarts, bij Lelystad, liggen enkele basaltdammen in het Markermeer. Zij vormen een soort haven. Hier is goed te zien dat het ijs op meerdere plaatsen over de dijk heen is geschoven.




Kruiend ijs gaat over de dam heen

Hier een teleopname van een gedeelte van de vorige foto.




Teleopname

De dooiaanval is gepaard gegaan met westenwinden. Een reden temeer om nog maar eens over de Houtribdijk (N302), van Lelystad naar Enkhuizen te rijden. Deze dijk vormt de oostgrens van de Markerwaard. Op sommige plekken is het zeer indrukwekkend wat er met de westenwinden tegen de dijk aan is gekruid.

Parkeerplaatsen zijn hier maar zeer spaarzaam aanwezig, dus het is voor de diverse kruiend ijs recreanten wel oppassen geblazen.




Kruiend ijs aan de westzijde van de Markerwaard

Eenmaal veilig over de vangrail heen is het prachtig. De hoogste bergen zijn ca 4 meter hoog. Het valt overigens niet mee om de ijsschotsbergen goed op de foto te krijgen. Het zicht is al een stuk slechter geworden en het ijs valt, zonder fotoshoppen, wel zeer blauw uit.




Prachtige ijsschotsbergen

Ook zijn de afzonderlijke ijsschotsen in een dergelijke berg moeilijk scherp te krijgen.




IJsschotsberg aan de westzijde van de Markerwaard

Er is altijd wel een vriendelijke mederecreant te vinden die jou wel op de foto wil zetten. De ijsschotsen zijn na de diverse dooidagen nog wel een stuk dikker als ik dacht.




Even poseren

Al je 1 schots pakt is hij niet blauw. Prachtige ijsnaalden zijn zichtbaar.




Een schots

Nog een laatste blik op dit prachtige, tijdelijke, aardkundige monument. Als je deze bergen gezien hebt kun je je voorstellen, dat in het verleden nogal eens overstromingen in rivieren veroorzaakt zijn door dergelijke ijsdammen.

Zie ook waarnemingen van 28 januari 2013: http://www.aardkundigewaarden.nl/zwerfsteneneiland/detailpagina.php?tuin_ID=498




Een laatste blik


Mijzen


De provincie Noord Holland heeft op 29 november 2007 haar 9e aardkundige monument benoemd. Dit keer was de polder Mijzen aan de beurt. Een indruk van de landschappelijke ligging van de polder Mijzen krijgen we door de eerste 2 geomorfologische kaartjes. De eerste kaart toont een doorsnede door de provincie Noord Holland. Van links naar rechts zien we de recent gevormde jonge duinen (gele kleuren) langs de kust. Meer het binnenland in ligt van noord nar zuid een hele rij steden. Dat is niet toevallig. Veelal zijn de oude kernen ontstaan op de oude strandwallen (lichtgele kleur) die duizenden jaren geleden (vanaf ca . 4300 v. C.) onze kust markeerden. Veel is daar niet van te zien op de kaart, omdat ze onder de bebouwing liggen. Meer naar het oosten lagen in die tijd zeekleiafzettingen aan het oppervlak. Daarop vormde zich in de loop der tijd dikke veenpakketten.

We zin daar nu een afwisseling van blauwe en paarse kleuren op de geomorfologische kaart. De lichtblauwe kleur (letter A) geeft een ‘vlakte van zee- of meerbodemafzettingen’ weer. Hier lag ooit ook een moerassig veengebied. Het veen is echter in de Middeleeuwen plaatselijk weggegraven en door erosie zijn natuurlijke watergangen vergroot tot imposante meren. Deze meren zijn in de 17e eeuw drooggelegd. Op de linkerkant van de foto ligt de Schermer, die in 1635 is drooggelegd. Rechtsonder ligt de Beemster. In het midden ligt Schermerhorn, met in het noorden Polder Mijzen (B) en in het zuiden de Eilandspolder (C). De polder Mijzen staat op de Geomorfologische kaart aangegeven als een ontgonnen veenvlakte. Het is een agrarisch gebied met hoge waterstanden en brede sloten. In de Eilandspolder staan op de geomorfologische kaart zogenoemde petgaten aangegeven. Het veen is hier uitgebaggerd en op de legakkers te drogen gelegd, waarna het uiteindelijk als turf opgestookt kon worden.

> Lees meer