Geotop Wachsenburg, Thueringen


Kampina


De fotopunten 1 en 2 liggen bij het Belversven. Dat is een ven met een duidelijk afwijkend formaat en ook de orientatie (zuid noord) wijkt af van het algemene patroon (zuidwest noordoost). De hogere gronden die de hoogtekaart toont aan de oostzijde van het ven zijn ook duidelijk op de foto te zien.

De afwijkende vorm en orientatie heeft mensen aan het denken gezet. Hoewel er weinig onderzoeksgegevens beschikbaar zijn heeft men het idee dat we hier te maken hebben met een restant van een zuidnoord lopend smeltwaterdal, dat aan het einde van het Weichselien door dekzandvorming zijn loop heeft moeten verleggen. De drooggevallen laagte is toen door westelijk winden verder uitgeblazen, waardoor er aan de oostzijde extra zand geaccumuleerd is.

> Lees meer

Geotop Wachsenburg, Thueringen

13 september 2012

Op een vakantie naar Thueringen hebben we ons niet beperkt tot het Thueringerwald maar ook tripjes in de wijdere omgeving gemaakt. Google Earth toonde ten noorden van ons vakantieadres in de omgeving van Erfurt enkele afbeeldingen met badlands. Dat is natuurlijk smullen voor een fysisch geograaf, dus dat wilde we wel eens zien. Daarnaast vonden we op de website van Thueringer Landesanstalt fuer Umwelt und Geologie (TLUG) een lijst met geotopen waarin ook deze badlands genoemd worden.

Punt 4 op het Google Earth kaartje toont de Wachsenburg die bovenop de heuvel ligt. Wij rijden in die richting en vinden bij punt 1 een parkeerterrein.




Kaartje Google Earth van de omgeving van de Wachsenburg

We lopen de weg naar boven en vinden al gelijk een uitzichtplateau (punt 2). Daar vandaan zie je gelijk wat kale rotsen in de verte (punt 3) en ook dichtbij onder het plateau. Gelukkig staat er ook een informatiepaneel.




Uitzichtplateau onder de Wachsenburg

Op het informatiepaneel staat uiteraard het een en ander vermeld over de badlands. De oorzaken voor het ontstaan van deze badlands liggen enerzijds in overbeweiding, maar anderzijds in de extreme droogte die heerst op de zuidelijke kanten van de hier aanwezige heuvels. Wij staan namelijk hier bij of onder de Wachsenburg, maar er liggen hier meerdere heuvels, bekroond met burchten (3 Gleichen), die dezelfde badlands vertonen.




Een informatiepaneel

Hier heb ik even wat informatie (nog net) leesbaar bij elkaar geplakt van het paneel.

De afzettingen stammen uit het laatste deel van de Trias (Keuper) en zijn dan ook iets meer dan 200 miljoen jaar geleden gevormd. Tijdens deze vakantie hebben we dan ook de hele Trias in Hessen en Thueringen kunnen zien. De Buntsandstein en Muschelkalk lag vaak rond de vulkanische plaatsen die we bezochten, omdat het veel jongere vulkanisme door de oude Triasafzettingen was heengebroken.




Een selectie van de geboden informatie

Hier zien we de Steinmergelkeuper met op de achtergrond de Wachsenburg.




Steinmergelkeuper onder de Wachsenburg

Het is een uitzonderlijke plek. Ondanks de droogte schijnt de mens ook recent nog wel wat geholpen te hebben. Hoe dan ook, het resultaat is prachtig en heel fotogeniek.




Een prachtige plek

Hier en daar zijn wat hardere lichtgekleurde banken zichtbaar.




Hardere lagen

Die hardere banken zijn wel iets uitgeprepareerd, maar nauwelijks beter bestand tegen de erosie als de wat meer kleiiger lagen. Het materiaal aan de oppervlakte onder de hardere bank is geen vast gesteente maar een puindek zoals we verderop zullen zien.




Afwisselende gelaagdheid

De hardere bank is hier een wat meer kalkachtige versteende afzetting.




Detail van vorige foto

Naast de verschillende gelaagdheden zijn de erosievormen ook een lust voor het oog. De gullies snijden toch op de meeste plekken ook eenvoudig door de hardere banken heen.




Gullyvorming

Dit is een detail (rechtsonder) uit de vorige foto. Hier houdt de lichtgekleurde harde Steinmergel laag nog stand tegen de gullyerosie. Daardoor wordt de onderliggende zachtere roodbruine mergel nog beschermd.




Detail van de vorige foto

Ook op deze foto is hetzelfde weerbarstige stukje in de gully te zien. Je zou haast denken dat het roodbruine gedeelte onder deze hardere lichtgekleurde bank uit een dikke bank met vast gesteente bestaat. Dat is echter gezichtsbedrog.




Brede roodbruine band

De brede roodbruine band blijkt een dikke puinlaag van de verpulverde roodbruine mergel te zijn.




Verbrokkelde mergel

Tijdens de kennelijk zeer spaarzame regenbuien op deze zuidhellingen kan gullyvorming in de aan het oppervlak gelegen verweringslaag van verbrokkelde mergel optreden.




Gullyvorming in het puin

Het visuele effect van deze vervormingen onder een aride klimaat wordt natuurlijk wat verminderd als je de wat wijdere omgeving ziet. Dan komt namelijk weer allerlei begroeiing in beeld.

Al met al vond ik deze geotop wel een van de mooiste plekjes die ik ooit gezien heb.




Omringend groen

Afbeeldingen: Google Earth en BOHOteam

Literatuur:
http://www.tlug-jena.de/geotope/geotope.html


Niënhof en Oostbroek


Rivieren stromen uit gebergten naar zee. Het rivierwater transporteert daarbij grind, zand en klei. Als het water snel stroomt rollen stenen en grind over de rivierbedding. Als het water langzamer gaat stromen stopt het transport van deze grote en zware last, maar zand en klei wordt nog wel meegevoerd. Van de bergen naar de zee zie je dan ook de gemiddelde korrelgrootte afnemen. Een zelfde mechanisme treedt op bij overstromingen. Loodrecht op de rivier zien we in de bedding grind liggen en direct naast de normale bedding wordt een oever van zandig materiaal gevormd. Veel verder van de rivier, waar het water bijna stil komt te staan bezinken pas de fijnste deeltjes die in het water zweven, de kleideeltjes. Op de foto die langs de Lek genomen is, komt de zandige en hoger gelegen oeverwal duidelijk tot uiting.

Ten zuidoosten van de stad Utrecht ligt het Kromme Rijngebied. Dat is een rivierkleigebied waarvan de afzettingen uitwiggen over de dekzandondergrond op de flank van de stuwwal. De naam Kromme Rijngebied doet vermoeden dat dit gebied bestaat uit afzettingen van het riviertje de Kromme Rijn. De Kromme Rijn was omstreeks het begin van de jaartelling weliswaar een machtige Rijntak, maar dat is toch teveel eer. De afzettingen ten zuiden van de Kromme Rijn zijn voor het merendeel afgezet door eerdere Rijnsystemen, namelijk het Houtense en het Werkhovense systeem. Het pittoreske riviertje dat de huidige Kromme Rijn nu is, vormt dus slechts een mager restant van een eertijds machtige indrukwekkende loop van de Rijn.

> Lees meer